Sâm cuốn chiếu (Bàn long sâm) loài sâm quý có hoa cực đẹp

• Tên khác: Sâm cuốn chiếu, bàn long sâm, mễ dương sâm…
• Tên khoa học: Spiranthes sinensis (Pers) Ames, thuộc họ lan (1).
• Bộ phận dùng: rễ cây.
• Tính vị: Ngọt nhạt, tính bình, không có độc.
• Công dụng chính: Là một vị thuốc bổ, mát, mạnh khí huyết, giảm ho, điều trị chứng ho ra máu, bệnh thận.

Mô tả

• Sâm cuốn chiếu là loại cây thân thảo nhỏ, cao 20 – 30 cm. Thân ngắn, rễ dài phòng hơi to, mập như dạng củ và mọc thành chùm.
• Lá mọc so le, tụ họp ở gốc, hình mác hẹp; những lá phía ngọn thường tiêu giảm.
• Cụm hoa mọc thành bông hình xoắn ốc, có thể dài tới 5 – 10 cm , có khi đến 20 cm, gồm nhiều hoa màu hồng hay đỏ nhìn rất đẹp (Có lỹ vì lý do đó mà cây được gọi là sâm cuốn chiếu).
• Quả hình trứng, có lông mịn, mùa hoa quả: tháng 5 – 6 hàng năm. Các bạn tham khảo hình ảnh phía dưới để thấy rõ hơn (2).

Sâm cuốn chiếu mọc ở đâu ?

Phân bố: Ở nước ta bàn long sâm ít thấy ở đồng bằng, cây chủ yếu mọc ở các tỉnh miền núi, thường thấy ở các sườn đồi nhưng cũng khá hiếm.

Thu hái: ta thường nhỏ cả cây gồm thân rễ, về rửa sạch, cắt bỏ lá lấy nguyên phần rễ phơi khô làm thuốc dùng sắc uống hoặc ngâm rượu đều được.

Rễ bàn long sâm

Công dụng của sâm cuốn chiếu

Theo kinh nghiệm dân gian được ghi trong cuốn sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” – Đỗ Tất Lợi – Nhà xuất bản y học năm 2004 (1), sâm cuốn chiếu có một số công dụng sau:

• Bồi bổ sức khỏe, giảm mệt mỏi
• Bổ khí dưỡng huyết
• Kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon cơm
• Điều trị ho đờm, ho ra máu
• Còn dùng điều trị bệnh thận

Các dùng làm thuốc

Có hai cách dùng chính đó là dùng bàn long sâm sắc uống và dùng ngâm rượu, cách dùng cụ thể như sau:

Hai cách sắc uống

1. Sắc uống bồi bổ sức khỏe, kích thích tiêu hóa, bổ máu, bệnh thận: Lấy khoảng 15g rễ khô, đun với khoảng 1 lít nước, đun sôi lấy nước uống hàng ngày.
2. Sắc uống điều trị ho: Sâm cuốn chiếu khô 12g, củ mạch môn khô 15g, cây lẻ bạn 10g sắc nước uống trong ngày, uống liên tục khoảng 1 tuần sẽ có hiệu quả.

Cách ngâm rượu sâm cuốn chiếu

Lấy sâm tươi rửa sạch, cắt bỏ lá, để dáo nước rồi đem ngâm với rượu. Tỷ lệ ngâm 1kg củ sâm tươi ngâm với khoảng 4 lít rượu 40 độ. Ngâm trong thời gian khoảng 1 tháng là dùng được.

Rượu bàn long sâm có vị ngọt thanh, có công dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường tiêu hóa. Mỗi ngày nên uống khoảng 3 ly rượu nhỏ sẽ có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe.

• Tham khảo: Sâm cau (tiên mao) bổ thận tráng dương CỰC MẠNH

Một số nghiên cứu về bàn long sâm

Phát hiện hoạt đống chống oxy hóa của chiết xuất từ cây bàn long sâm Spiranthes sinensis (Pers) Ames. Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học Đài Loan (3).

Lưu ý

Bàn long sâm là một vị thuốc quý, tuy nhiên vẫn còn ít người biết tới. Các bài thuốc mới chỉ dùng theo kinh nghiệm dân gian, bởi cây thuốc này chưa được nghiên cứu sâu rộng và đầy đủ. Do vậy khi muốn sử dụng vị thuốc này, cần tham khảo ý kiến bác sỹ, không tự ý dùng để tránh gặp phải những dủi do đáng tiếc.