Rau muống giảm cân, thanh nhiệt và những bài thuốc thông dụng

Hình như ít có loại rau nào vừa bình dân, vừa phổ biến lại được ưa chuộng như rau muống. Thật vậy, dân gian đã xếp rau muống vào một trong những món ăn ngon làm say đảo lòng người qua cách nói đầy hóm hỉnh, dễ thương:

“Lỗi lầm vì cá trích ve

Vì rau muống luộc, vì mè trộn măng” (1)

Được biết đến như một loại rau thanh nhiệt, giúp giảm cân và nhuận tràng tuyệt vời, cây rau muống cũng đồng thời là một dược thảo với những công dụng đáng trân trọng.

Đặc điểm

Cây rau muống hay còn gọi là bìm bìm nước, úng thái… , có tên khoa học là Ipomoea aquatica, thuộc họ Bìm bìm: Convolvulaceae (2).

Là loài thân thảo bán thủy sinh phổ biến trên khắp thế giới. Thân rau muống dạng ống rỗng nhẵn, phân đốt và có rễ phụ. Lá rau muống hình trái tim nhọn với cuống lá dài, rỗng xốp. Hoa rau muống hình phễu, khá to, có màu trắng hay hồng tím. Quả rau muống hình cầu, hạt có lông màu hung. Có nhiều giống rau muống như rau muống đồng, rau muống tàu, rau muống Bắc…

Rau muống xuất hiện phổ biến trong các món ăn hàng ngày như xào, luộc, nấu canh chua, chấm cá kho, bóp gỏi, muối kèm dưa, làm rau sống, nhúng lẩu… Trong đó, rau muống luộc chấm tương được xem là sự kết hợp tuyệt vời:

“Còn trời, còn nước, còn mây

Còn ao rau muống, còn đầy chum tương” (Ca dao)

Rau muống thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng, giảm cân

Từ lâu, dân gian đã dùng rau muống như một biện pháp giúp làm mất dược tính của những thuốc đã uống, do đó thường được dùng để giải độc bằng cách giã nát, vắt lấy nước uống thật nhiều để nôn ra chất độc (3).

Bên cạnh đó, rau muống còn giúp thanh nhiệt, giảm cân và nhuận tràng bởi lượng calo rất ít: 19 kcal/ 100 g rau tươi. Rau muống còn chứa nhiều vitamin C và A nên rất tốt cho sức khỏe, giúp ngăn ngừa được nhiều bệnh tật (4).

Theo y học cổ truyền, rau muống có vị ngọt nhạt, tính mát, có tác dụng giải độc, sinh da thịt, an thần, lợi tiểu, điều trị táo bón, suy nhược thần kinh và suy nhược cơ thể (5). Công dụng của rau muống còn được đúc kết vắn tắt trong Hải thượng y tông tâm lĩnh:

“Ứng Thái tên tục là Rau muống

Giải độc, lên da, dùng để uống

Thuộc loại rau nước ngọt mà lành

Dễ đẻ, tiêu phù đều phải chuộng.” (6)

Cách dùng: ăn hoặc uống nước sắc toàn cây rau muống (5).

Rau muống điều trị ho, sốt và bệnh gan

Theo y học cổ truyền, có thể dùng rau muống để điều trị bệnh gan bằng cách uống nước ép rau muống tươi mỗi ngày 4 lần, mỗi lần khoảng 2 – 5 ml. Ngoài ra, lá rau muống còn được dân gian dùng điều trị ho (sắc lấy nước uống) và hạ sốt (sao lên rồi sắc lấy nước uống) (5).

Rau muống điều trị một số bệnh ngoài da

Bên cạnh biện pháp dùng trong, rau muống còn được dùng ngoài da trong các trường hợp bị thương xây xát, sưng tấy, mụn lở, loét, nhọt, trĩ… bằng cách rửa sạch, vò nát và đắp lên (5).

Một số bài thuốc từ rau muống

• Tiểu đục: lấy 1 nắm rau muống giã nát, vắt lấy nước rồi hòa với 1 chén mật mía, uống vào lúc đói.
• Sưng quai bị: dùng khoảng 1 bó rau muống luộc chín, ăn cái và uống nước (thực hiện vài lần sẽ thấy hiệu quả).
• Phụ nữ bí tiểu tiện: dùng khoảng 1 nắm cọng rau muống (đã bỏ hết lá), giã nát và đắp vào rốn.
• Phù thũng nặng khiến nằm ngồi không yên: chọn 1 con gà lông vàng, da vàng, chân vàng, sau đó vặt lông, làm thịt, bỏ ruột (chú ý không để gà bị dính nước) rồi nhét 1 bó rau muống tươi (đã rửa sạch, lặt bỏ lá sâu, úa) vào bụng gà và khâu lại. Kế đến, cho gà vào nồi, bỏ thêm 1 chén rượu và cho thêm nước sao cho vừa đủ ngập gà, nấu cho chín nhừ hết thì bỏ rau muống, chỉ ăn hết thịt gà (ăn khoảng 3 lần sẽ thấy hiệu quả) (7).

Lưu ý

• Những người dị ứng hoặc mẫn cảm với rau muống có thể có biểu hiện tiêu chảy, vết thương do bỏng da bị lở loét thêm… Ngoài ra, ăn quá nhiều rau muống, nhất là ăn sống ngọn rau muống non cũng có thể bị tiêu chảy (dân gian thường ngắt bỏ phần non nhất của ngọn rau muống chừng 1 lóng tay để hạn chế tác dụng phụ này).
• Cần chú ý để tránh dùng phải rau muống bị nhiễm bẩn, nhiễm hóa chất (nhiều người còn dùng nhớt cặn tưới rau muống để rau xanh và vượt nhanh)…
• Những người bị gout, sỏi thận, bị vết thương ở mô mềm cũng như những người tính hàn và đang bị đau xương khớp không nên dùng rau muống (8).
• Rau muống có tính giã thuốc, vì vậy, không nên dùng rau muống khi đang uống thuốc:

“Đậu xanh, rau muống, của chua

Có tính dã thuốc chớ cho uống cùng” (1).