Nhụy hoa nghệ tây, tác dụng và những điều cần lưu ý

Nhụy hoa nghệ tây (saffron) đã được thế giới sử dụng từ rất lâu. Ở Việt Nam, khoảng vài năm trở lại đây cũng bắt đầu nổi lên trào lưu dùng nhụy hoa nghệ tây để làm đẹp và điều trị bệnh. Trên các trang mạng xã hội, sản phẩm này được phong là “vàng đỏ Trung Đông” cùng nhiều lời có cánh. Tuy nhiên, nhụy loài hoa này có thực sự tốt như những lời đồn thổi hay không?

Mặt khác, số lượng nhà nhập khẩu nhụy hoa hợp pháp thì chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay trong khi các sản phẩm của nó lại được rao bán “trăm tơ ngàn mối” trên thị trường. Như vậy, khả năng nhụy hoa nghệ tây kém chất lượng, bị tẩm màu và hóa chất là rất lớn.

Vài nét về hoa nghệ tây

Cây nghệ tây, hay còn gọi là Tây hồng hoa, Tạng hồng hoa…, có tên khoa học là Crocus sativus, thuộc họ Diên vĩ: Iridaceae (1).

Cây nghệ tây thuộc dạng thân hành, có hoa màu tím rất đẹp và mỗi hoa chỉ có một nhụy chia thành 3 sợi màu đỏ cam, nhẹ và thơm. Cây được trồng ở Ấn Độ, Iran, Italia, Trung Quốc, Indonesia, Tây Ban Nha, Mỹ, Tây Tạng… Trong đó, nhụy hoa Kashmiri Ấn Độ được xem là loại có chất lượng tốt nhất và giá thành đắt nhất trên thị trường thế giới (nhưng nước xuất khẩu nhiều nhất lại là Iran).

Nhụy hoa khô

So với các thảo dược khác, nhụy hoa nghệ tây có giá đắt đỏ do chi phí thu hoạch rất cao (phải dùng lao động thủ công để tách các nhụy nhỏ bé ra khỏi hoa). Hơn nữa, mỗi hoa nghệ tây chỉ cũng có 3 sợi nhụy là được sử dụng. Theo thống kê, để có 1 kg saffron thành phẩm người ta phải dùng đến hai trăm ngàn bông hoa (3). Ngược lại, nhụy hoa nghệ tây rất nhẹ và chỉ cần dùng vài gam là đã đủ làm thuốc mỗi ngày.

Nhụy hoa nghệ tây có công dụng gì?

Cũng như nhiều cây gia vị thượng hạng khác, hoa nghệ tây với thành phần là các nhụy của nó đã được ưa chuộng trong lĩnh vực ẩm thực của nhiều nước trên thế giới, qua các dạng chủ yếu là sợi và bột sợi. Ở I ran – một trong những nơi nổi tiếng về hoa nghệ tây, người ta còn dùng nhụy của nó để tạo màu cho cơm.

Ngoài ra, nhụy nghệ tây còn được dùng để tắm gội, sản xuất dầu thơm và lấy màu nhuộm cho trang phục… Hiển nhiên, đây là cũng cách để giới quý tộc khẳng định địa vị của mình.

Một số hoạt tính y học

Nhụy hoa nghệ tây không phải là “thần dược” như những lời đồn thổi trên thị trường vì với các hoạt tính của nó, chúng ta vẫn có thể tìm thấy trong các loại thảo dược khác với mức giá khiêm tốn hơn nhiều (như nấm linh chi, giảo cổ lam, trà hoa vàng…). Tuy nhiên, hoa nghệ tây vẫn có những công dụng quý của nó.

• Chống viêm: Theo tạp chí BMC Pharmacology, chiết xuất nước và etanolic từ cánh hoa nghệ tây có tác dụng chống viêm (6).
• Hóa trị ung thư: Theo tạp chí Experimental biology and medicine, chiết xuất từ hoa nghệ tây có các hoạt tính cho thấy tiềm năng làm thuốc hóa trị ung thư (5). Đặc biệt, đối với bệnh ung thư trực tràng trên chuột thí nghiệm thì chiết xuất từ hoa nghệ tây (với thành phần chính là crocin) có tác dụng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư mà không làm ảnh hưởng đến các tế bào bình thường (9).
• Thay đổi sinh hóa: Theo tạp chí Phytomedicine, chiết xuất hoa nghệ tây dưới dạng thuốc, liều 200 mg mỗi ngày không gây ra những thay đổi đáng kể trên những người thí nghiệm, tuy nhiên, với liều 400 mg thì chiết xuất gây ra một số thay đổi về huyết áp và các thông số huyết học (7).
• Giúp giảm trầm cảm: Kết quả thí nghiệm trên các bệnh nhân bị trầm cảm nhẹ và trung bình cho thấy chiết xuất từ hoa nghệ tây có hiệu quả rất tốt trong việc cải thiện bệnh trầm cảm (theo tạp chí Phytotherapy research) (8) (10).

Cây hoa nghệ tây

Nhụy hoa nghệ tây trong y học cổ truyền

• Tham khảo: Cây thông đất điều trị bệnh Alzheimer, phục hồi trí nhớ, sa sút trí tuệ

Lưu ý khi dùng

• Trên mạng xã hội có ý kiến cho rằng nhụy hoa nghệ tây là lành tính và phụ nữ mang thai có thể dùng. Tuy nhiên, điều này là không nên vì vị thuốc này giúp hóa ứ, hoạt huyết và có thể gây sảy thai. Như vậy, phụ nữ có thai không nên dùng.
• Mặt khác, khi mua nhụy hoa nghệ tây cần chú ý về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, không dùng sản phẩm trôi nổi vì khả năng hàng kém chất lượng là rất lớn (ngay cả ở phương Tây, tình trạng xáo trộn nhụy giữa các loại nghệ tây và giữa nghệ tây với các thảo dược khác như hồng hoa, nghệ… cũng đã diễn ra phổ biến).
• Lưu ý: Cũng có loại cây tên là cây bả chó (tên khoa học là Colchicum autumnale) rất giống với hoa nghệ tây và được gọi là nghệ tây mùa thu. Tuy nhiên, cây bả chó này rất độc, vì vậy, cần hết sức lưu ý để tránh nhầm lẫn (4).

Tham khảo: Hoa đậu biếc, sắc màu tự nhiên và công dụng cho sức khỏe