Hoàng nàn và độc tính cần lưu ý khi sử dụng làm thuốc

Hoàng nàn là gì ? Vâng đây là vỏ của cây hoàng nàn – một vị thuốc được sử dụng khá phổ biến trong dân gian, tuy vậy khi sử dụng chúng ta cần lưu ý vị thuốc này có độc, không nên tự ý sử dụng mà chưa có sự tham vấn của các bác sĩ.

Hoàng nàn là cây gì ?

Tên khoa học:Strychnos wallichiana Steud, thuộc họ mã tiền (1)

• Là một dạng cây thân dây leo, sống lâu năm
• Lá nhẵn, gân lá mọc tua ra từ cuống
• Quả hình cầu, kích thước đường kính khoảng 4cm, bên trong quả có nhiều hạt giống hạt mã tiền. Quả khi chín có màu đỏ, hình dáng rất bắt mắt nhưng lại có độc nên mọi người hết sức lưu ý, sử dụng có thể bị ngộ độc.

Thu hái chế biến

Bộ phần dùng: Vỏ cây – đây là vị thuốc hoàng nàn trong đông y, hạt của cây này được sử dụng với tên gọi hạt mã tiền.

• Người ta tiến hành chặt cành cây thành từng khúc sau đó tách lấy phần vỏ.
• Do có độc, để dùng làm thuốc vỏ cây cần ngâm qua nước một ngày.
•  Ngâm tiếp nước vo gạo 3 ngày và 3 đêm.
• Tiếp theo tiến hành sao tẩm với dầu vừng và sử dụng.

Do đây là một vị thuốc có độc mạnh nên chỉ những người có kinh nghiệm sử dụng mới được dùng, và thường chỉ dùng ngoài để điều trị một số bệnh ngoài da (2).

Thành phần hóa học

Hai alcaloid chính đã được phân lập từ vỏ cây và được xác định là strychnine và brucine, với tỷ lệ chiếm 2,2% (4)

Nghiên cứu về cây hoàng nàn

Hoạt động kháng khuẩn và kháng nấm: Nhóm nghiên cứu tới từ Alagappa Ấn Độ tiến hành nghiên cứu về Strychnos wallichiana Steud và đã phát hiện đặc tính kháng khuẩn in vitro chống lại vi khuẩn và nấm được chọn ở nồng độ 2 mg/ml và 4 mg/ml. Điều này chứng tỏ kinh nghiệm dân gian Việt Nam sử dụng vị thuốc này điều trị bệnh ngoài da là có cơ sở (5).

Cây hoàng nàn

Tính vị

Hoàng nàn có vị rất đắng, tính lạnh, có độc tính mạnh.

Được coi như một loại thuốc độc bảng B với loại đã chế, loại chưa chế là thuốc độc bảng A (2)

Công dụng của cây hoàng nàn

Dân gian sử dụng HN làm thuốc điều trị một số chứng bệnh như:

• Ghẻ ngứa
• Hắc lào
• Nấm móng
• Viêm da cơ địa
• Vẩy nến, á sừng
• Bệnh hủi
• Chó dại cắn
• Tiêu chảy mãn tính
• Đau xương khớp, phong tê thấp

Cách dùng hoàng nàn làm thuốc

Dùng ngoài làm Thuốc điều trị ghẻ, hắc lào, viêm da, á sừng vẩy nến: Dùng hoàng nàn đã chế biến ngâm rượu, với tỷ lệ 1kg vỏ cây khô ngâm với khoảng 1,5 lít rượu. Lấy rượu ngoài sử dụng bôi ngoài da, khi dùng kết hợp bôi chung với lá trầu không tươi giã nát để bôi ngoài da (2).

Bài viết này nhà thuốc chỉ giới thiệu tới các bạn cách dùng hoàng nàn sử dụng ngoài da, không giới thiệu bài thuốc uống vì tính độc của vị thuốc này.

Lưu ý

• Do là vị thuốc độc bảng A nên caythuoc.org khuyến cáo không nên dùng làm thuốc uống. Nên sử dụng các vị thuốc khác an toàn hơn.
• Phụ nữ mang thai không nên dùng.
• Ngâm rượu hoàng nàn, tuyệt đối không dùng để uống.
• Tránh xa tầm tay trẻ em.