Cây đậu ma xông hơi giải cảm và làm phân xanh cho đất

Cây đậu ma, bạn biết chứ? Lúc còn nhỏ, cứ mỗi lần mình bị sốt nóng là mẹ mình lại bẻ lá cho xông. Cái phương pháp xông hơi này quả thật có những tác dụng đáng ghi nhận, nhất là khi mồ hôi vã ra, đầu óc ngửi mùi thơm mà tỉnh táo lại thì bệnh cũng tan biến.

Trong đống lá xông ấy, bao giờ cũng có lá sả, lá chanh, lá đu đủ, đậu ma; ngoài ra thì còn lá bình bát, cỏ mần trầu… Nhìn chung, cứ hễ gom đủ 5 loại lá trở lên là được.

Cụ thể cách dùng đậu ma

• Cắt lá sả (cầm chừng nửa nắm tay) rồi hái thêm một nắm lá chanh tươi (không có chanh thì dùng lá bưởi thay thế), một chiếc láđu đủ tươi, một nhánh bình bát (khoảng 10 lá) và một đoạn dây đậu ma (cuộn lại chừng một nắm to).
• Sau đó, đem các lá trên rửa sơ qua với nước rồi để vào nồi, đổ nước ngập lá và nấu (các bạn nhớ dùng nồi to cho dễ xông và đậy kín nắp khi nấu nhé).
• Khi thấy nước sôi bốc lên mùi thơm, các bạn tắt bếp rồi bưng cả nồi xông để lên giường (hay tấm phản, nền gạch – chỗ không có gió thổi), trùm chăn kín lại rồi lấy một chiếc đũa he hé nắp vung cho hơi nước bốc ra từ từ (lúc đầu thì hé nhỏ thôi nhé vì hơi nước sôi rất nóng, sau khi bớt nóng thì mở luôn nắp vung).
• Các bạn cứ xông cho đến khi đổ mồ hôi là được (lúc này thì nồi xông cũng đã nguội). Lưu ý, sau khi xông hơi thì lấy khăn lau sạch mồ hôi và thay đồ khác chứ không nên đi tắm nhé.

Tuy nhiên, có một vài người, ngồi trùm chăn xông như thế một buổi mà vẫn không thấy đổ mồ hôi, lúc này thì hái thêm nắm lá bạch đàn cho vào nồi, đem nấu lại rồi xông thì mồ hôi tươm ra và khỏe khoắn ngay.

Thế đấy, dây đậu ma gắn bó với mình từ những ngày cảm sốt và những trò chơi tuổi nhỏ. Bạn biết đấy, hạt đậu ma không ăn được nhưng nếu chơi nhà chòi thì lại rất lý tưởng vì nó rất giống các loại đậu khác. Hơn nữa, hoa đậu ma có màu tim tím rất đẹp nên hái làm đồ chơi thì đứa nào cũng thích.

Và chỉ có vậy. Hầu như người dân quê mình đều chỉ biết đến dây đậu ma qua tác dụng này và các sách y học cũng ít chú ý đến nó. Vậy, dây đậu ma còn có tác dụng trị liệu khác không?

Vài nét về cây đậu ma

Hồi ấy, mặc dù rất thích hái đậu ma để làm đồ chơi nhưng mỗi lần đi hái là mình lại hơi sờ sợ. “Đậu ma” – có khi nào có ma trú ngụ đâu đó không nhỉ?

Sau này mình mới biết, với những loại cây mọc hoang, không ai chăm sóc hay những loài kỳ dị, có đặc tính sinh trưởng khác thường thì người ta sẽ gọi kèm chữ “ma”. Và ở đồng bằng sông Cửu Long này, có không biết bao nhiêu loại cây hoang dại mà trong số đó, có những loại được đặt với cấu trúc tên như vậy như lúa ma, bông súng ma…

Còn về cây đậu ma, nó có tên khoa học là Pueraria phaseoloides. Không chỉ có ở Việt Nam mà loài này còn mọc hoang ở nhiều nơi trên thế giới như Malaysia, Trung Quốc, Ấn Độ… Ở Trung Quốc, nó được gọi là “tam liệt diệp cát đằng” (三裂叶葛藤), có nghĩa là một loại dây leo mà mỗi lá của nó gồm có 3 lá chét (1) (2).

Đậu ma

Công dụng làm thuốc của cây đậu ma

Theo Tuyển tập 3033 cây thuốc Đông Y (Y học cổ truyền Tuệ Tĩnh) thì trong dân gian, người ta thường dùng đậu ma để điều trị sốt phát ban và sốt rét kinh niên theo chỉ dẫn liều lượng của thầy thuốc. Ngoài ra, người Malaysia còn dùng đậu ma điều trị lở loét và mụn nhọt ở trẻ nhỏ bằng cách cách lấy cây tươi đâm nát rồi đắp ngoài da (3).

Lưu ý

Đậu ma được đề cập trong bài viết này là một loại dây leo họ Đậu, có hoa màu tím pha trắng và khác với cây thảo quyết minh (hay còn gọi là cây muồng nguồng, được thu lấy hạt để làm thuốc điều trị mất ngủ và giúp sáng mắt). Hiện tại, một số trang mạng đã nhầm lẫn tác dụng của hai loại cây này vì chúng đều được gọi là “đậu ma”.

Thảo quyết minh

Về tác dụng làm phân xanh

Theo tạp chí Biological Agriculture & Horticulture, dây đậu ma cùng cỏ ghi nê và cây bớp bớp là 3 loài thực vật cung cấp lượng sinh khối cao, là loại cỏ thích hợp để làm phân xanh cho đất (giúp bổ sung dinh dưỡng và chất hữu cơ, thay thế cho phân hóa học đắt tiền) (4).

Hiện nay, dây đậu ma đã không còn nhiều nữa. Trước đây, bạn có thể thấy loài này leo rào hoặc mọc lan khắp các miền quê nhưng giờ thì chỉ ở những vùng đất hoang, không ai canh tác mới họa may tìm được cây này.

Suy cho cùng, mặc dù tác dụng làm phân xanh và xông hơi của dây đậu ma là không thể phủ nhận nhưng trong thời buổi kinh tế thị trường, loài cây này phải nhường lại không gian sống cho những loài cây khác có nhiều ứng dụng với con người hơn.