An xoa cây thuốc điều trị bệnh gan có phải loài đặc hữu Việt Nam?

Những năm gần đây, cây an xoa được chú ý nhiều hơn bởi khả năng điều trị các bệnh về gan của nó. Khi xem hình ảnh về cây an xoa điều trị bệnh gan, nhiều người khẳng định là đã từng thấy nó ở đâu đó rồi. Thế nhưng, khi nói về cái tên an xoa, tổ kén cái, dó lông… thì nhiều người lại lắc đầu.

Dẫu biết rằng, cây an xoa phân bố rải rác ở nhiều tỉnh nước ta nhưng để có được nguồn dược liệu là cây an xoa thật thì không phải dễ. Bởi lẽ, khi cây chưa ra quả, hình dáng bên ngoài của nó khá giống với nhiều loài khác, nhất là những loài cùng họ.

Do đó, để tránh nhầm lẫn, ngoài việc chú ý ở khâu thu hái, người bệnh cũng nên tìm chọn những nhà cung cấp uy tín, tránh tiền mất tật mang.

Cây an xoa có phải là loài đặc hữu của Việt Nam?

Câu trả lời là không phải. Cây an xoa không chỉ phân bố ở Việt Nam mà còn được tìm thấy ở các nước láng giềng như Lào, Campuchia, Trung Quốc và nhiều nước Châu Á như: Malaysia, Thái Lan, Philippines, Ấn Độ…

Cụ thể, ở Lào, cây an xoa đã được liệt kê trong danh sách 55 cây thuốc cổ truyền của người dân huyện Paksan, tỉnh Bolikhamsai. Tác dụng được chú ý của cây là điều trị bệnh đau tử cung (dùng rễ) (7). Ở Thái Lan, cây an xoa cũng được nêu tên trong 188 cây thuốc cổ truyền của huyện Kutchum, tỉnh Yasothon (9).

Ở một số nước, cây an xoa chủ yếu được dùng để dệt thành bao, túi đựng (dùng vỏ cây) và làm dây thừng. Sau này, khi dược tính của cây an xoa được phát hiện, người ta bắt đầu chú ý đến nó nhiều hơn (1) (2). Do đó, bên cạnh nguồn an xoa mọc tự nhiên còn có nguồn an xoa được trồng cho nhu cầu làm thuốc.

Tham khảo thêm:

• Cây an xoa mọc ở đâu

Hành trình khám phá công dụng cây an xoa điều trị bệnh gan

• Năm 2006: một nghiên cứu được thực hiện ở Indonesia phát hiện thân cây an xoa có khả năng chống lại ung thư (3).
• Năm 2007: kết quả nghiên cứu giám biệt sinh dược học về rễ cây an xoa được đăng trên Tạp chí Học viện Đông y Quảng Tây (4).
• Năm 2015: các nhà nghiên cứu Australia và Việt Nam tiếp tục cho ra kết quả về những ảnh hưởng của dung môi và phương pháp sấy khô đến khả năng chống oxy hóa của lá an xoa (10).
• Năm 2016: Tạp chí khoa học trường Đại học Cần Thơ công bố kết quả nghiên cứu cao chiết từ thân, lá và hoa cây an xoa (mẫu ở Kiên Giang) với khả năng kháng lại tế bào ung thư gan dòng Hep G2 (3).
• Năm 2017: kết quả nghiên cứu về cao lỏng (được chiết từ) cây an xoa cho thấy tác dụng giảm đau (liều 24 g/kg/ngày) và chống viêm cấp (liều 72 g/ kg) (đăng trên Tạp chí Dược học) (5).
• Năm 2018: Tạp chí Dược học tiếp tục có bài báo nghiên cứu về cây an xoa. Theo đó, các nhà nghiên cứu đã phân lập được thêm hai hợp chất từ cao an xoa là: α-p-hydroxy truxillic acid và 7,4′-di-O-methyl-8-O-sulphat isoscutellarein (6). Cũng trong năm này, chiết xuất từ thân và lá cây an xoa còn được báo cáo hoạt tính chống viêm, chống ung thư (trong ống nghiệm) ở các dòng như:

• ung thư tuyến tụy MIA PaCa-2
• ung thư phổi H460
• ung thư buồng trứng A2780
• ung thư da A431
• ung thư tuyến tiền liệt Du145
• ung thư ruột kết HT29
• ung thư vú MCF – 7
• u nguyên bào thần kinh BE2-C (8).

Cây an xoa phơi khô

Những công dụng chủ yếu của cây an xoa theo kinh nghiệm y học cổ truyền

Theo kinh nghiệm dân gian, cây an xoa có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh về gan như ung thư gan, xơ gan, viêm gan B (thường được dùng kết hợp với một số vị khác để nâng cao hiệu quả điều trị).

Ngoài ra, rễ an xoa còn giúp tiêu độc, điều trị cảm mạo, kiết lỵ, sởi và tiểu dắt. Bên cạnh đó, lá an xoa dùng ngoài da cũng có tác dụng điều trị sưng lở và mụn nhọt (3).

Thảm khảo thêm:

• Công dụng của cây an xoa
• Cách dùng cây an xoa làm thuốc

Lưu ý

• Cây an xoa là cây thuốc cổ truyền và vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu về những dược tính tiềm năng của nó. Mặc dù vậy, người bệnh không nên ỷ lại mà cần kết hợp các biện pháp điều trị phù hợp cũng như chế độ ăn uống lành mạnh.
• Bên cạnh đó, các bệnh nhân cũng cần tìm hiểu kỹ về liều lượng, kiêng kị, tương tác thuốc, những lưu ý trong bào chế và kết hợp thuốc để việc điều trị được hiệu quả hơn.