A ngùy điều trị phong tà và khí độc tử thi xông vào người

Trong các vị thuốc Bắc, có một vị được gọi bằng nhiều tên khác nhau nhưng tên nào cũng thật lạ, đó là “A ngùy”. Vâng, các tên khác của nó thế này – bạn thử đọc nhé: A ngụy, A nguy, A ngu, Hưng cừ, Hình ngu, Cáp tích ni, Nguy khứ tật, Huân cừ…

Cây thuốc này có tên khoa học là Ferula assafoetida và chưa có ở Việt Nam (nguồn dược liệu còn phải nhập) (1). Ở Trung Quốc, nó cũng chỉ phổ biến ở một số tỉnh như Sơn Đông và Vân Nam (ngoài Trung Quốc thì ở Ấn Độ cũng tìm được cây này).

Vậy, khi dùng làm thuốc thì bộ phận nào của cây được thu hái và nó có công dụng gì?

Nhựa cây A ngùy

Với cây a ngùy, bộ phận được dùng làm thuốc không phải là rễ, thân, lá hay hoa, quả, hạt mà là nhựa cây (ở phần rễ). Phần nhựa này có vị cay, tính ấm nhưng không có độc.

Vị thuốc A ngùy

Theo y học cổ truyền, nhựa cây a ngùy thông vào kinh Tỳ, kinh Vị và có các công dụng như:

Một số bài thuốc thường dùng

1. Điều trị bệnh do bị khí độc của tử thi xông vào người

• Chuẩn bị: 120 g nhựa a ngùy, tán thành bột.
• Thực hiện: làm thành 12 viên bao bột rồi nấu chín, sau đó để dùng dần. Mỗi lần dùng thì lấy 1 viên uống, mỗi ngày uống ba lần (thông thường thì chỉ uống một ngày là khỏi) (2).
• Lưu ý: liều lượng của bài thuốc này khá cao nên cần tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.

Vị thuốc khô

2. Điều trị chứng đau quặn trong bụng khiến không chịu được

• Chuẩn bị: 4 g nhựa a ngùy tán thành bột.
• Thực hiện: cho vào ly, thêm chút rượu nóng vào, hòa tan và uống thì sẽ thấy bớt đau ngay (2).

3. Điều trị chứng có khối tích tụ trong lá lách

• Chuẩn bị: 2 g nhựa cây này, 40 g sáp vàng và 5 cái trứng gà.
• Thực hiện: Sắc lấy nước uống và chia thành mười lần để uống dần.
• Ghi chú: uống vào lúc đói và uống bằng nước sôi để nguội (2).

4. Điều trị chứng đau bụng do ruột co rút lên liên hồi (ở trẻ nhỏ)

• Chuẩn bị: a ngùy, nửa củ tỏi và một ít ngải diệp.
• Thực hiện: lấy a ngùy nghiền nhỏ rồi nhét vào nửa củ tỏi, sau đó đem nướng cho chín củ tỏi thì giã nát và vo thành viên thật nhỏ, mỗi viên chỉ nhỏ bằng hạt mè.
• Cách dùng: mỗi lần uống thì lấy 5 viên hòa với nước sắc ngải diệp để uống (2).

Những người không nên dùng

A ngùy là vị thuốc có mùi hôi. Sách Bản thảo cầu chân cũng có nói đến mối liên quan giữa mùi hương và công dụng như sau:

“A ngùy mùi khó ngửi cho nên chữa được các chứng ôn dịch, ma quỷ, hòn khối. Nhưng nên nhận rõ rằng khí huyết người ta thấy thơm thì thuận, thấy thối thời nghịch nên những người vị hư khí yếu tuy có hòn tích không nên dùng.”

Ngoài ra thì phụ nữ mang thai cũng không nên dùng (vì thuốc này gây hư thai) (2).

Các nghiên cứu về hoạt tính của vị thuốc

• Trong công nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi: Kết quả nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ A ngùy có tác dụng tích cực khi cho vào thức ăn của cá chép (giúp tăng cường miễn dịch, làm tăng khả năng chống oxy hóa và sự tăng trưởng) (3).
• Với bệnh tiểu đường: Theo tạp chí Pakistan Journal of Biological Sciences, chiết xuất từ nhựa a ngùy có thể chống lại các tổn thương do bệnh tiểu đường gây ra, giúp ngăn ngừa các biến chứng do bệnh tiểu đường (ở chuột thí nghiệm) (4).
• Tác dụng phá thai: Kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất ethanol từ a ngùy có hoạt tính làm chặn sự mang thai và gây suy thai, hư thai (5).