Củ kiệu điều trị đau thắt tim và tiềm năng làm thuốc

Bạn có thích ăn rau kiệu không? Nó hơi cay nồng nhưng lại rất thơm. Hầu như, khi nhắc đến củ kiệu, mọi người đều nghĩ đến nó như một loại rau dưa để ngâm chua ngọt, làm gỏi hoặc xào… Tuy nhiên, ít ai biết rằng rau kiệu còn là vị thuốc có giá trị trong Đông y với tên gọi là “giới bạch”. Đặc biệt, cây rau gia vị rất mực bình thường này lại có thể điều trị được những bệnh như đau thắt tim, ngất do trúng độc…

Vài nét về rau kiệu

Rau kiệu, hay củ kiệu, giới bạch… là loại cây thân hành được bao bọc bởi nhiều vảy mỏng. So với hành thì cây kiệu thon hơn, lá nhỏ, hơn, cứng hơn và phần gốc cũng phình to hơn, nhìn như củ vậy.

Cây có tên khoa học là Allium chinense, thuộc họ Hành: Alliaceae (1).

Thông thường, kiệu thường được dùng để ngâm chua ngọt vì ngon, dễ ăn và tiện lợi nhất. Tuy nhiên, cách chế biến này thường chỉ dùng được phần cũ trắng nõn và bỏ phí các lá phía trên. Một cách chế biến thường thấy nữa là kiệu xào (với thịt bò, mực, ếch, chuột, tôm, thịt gà…hoặc xào thập cẩm).

Trong các món xào thì người dân miền Tây hay làm món kiệu xào thịt bò. Họ bảo: “Ừ, vậy đó, có kiệu vô là thịt bò hỏng tanh” (vì vậy mà đi các tiệc cưới sẽ thường gặp món này). Ngoài ra, lá kiệu cũng có thể dùng như rau nấu lẩu hoặc để quấn ướp thịt nướng…

Công dụng làm thuốc của củ kiệu

Theo y học cổ truyền, củ kiệu có vị cay, tính ấm, thông vào bao tử và thận. Vì vậy, ăn củ kiệu giúp ấm bụng, dễ tiêu, thông khí, làm mạnh dạ dày, bổ thận khí và lợi tiểu.

Mặt khác, kiệu còn làm tan uất kết, từ đó điều trị được chứng đau tức ngực, phòng ngừa huyết khối và thiếu máu cơ tim. Ngoài ra, củ kiệu còn giúp điều trị nôn mửa, kiết lỵ.

Cách dùng: Nếu dùng tươi thì sắc uống từ 30 – 60 g, nếu dùng khô thì sắc uống từ 6 – 12 g (hoặc phơi khô, tán bột cũng được) (2) (3).

Một số bài thuốc thông dụng từ củ kiệu

Tham khảo: Cây nén (hành tăm) món ăn, bài thuốc quý từ dân gian xứ Quảng

Một số nghiên cứu về hoạt tính của rau kiệu

• Làm giảm mỡ trong gan: Theo tạp chí Journal of food and drug analysis, chiết xuất ethanol từ củ kiệu cho thấy hoạt động chống oxy hóa và chiết xuất tinh dầu (liều cao) từ rau kiệu cũng làm giảm lượng cholesterol trong gan chuột. Vì vậy, các nhà nghiên cứu đã gợi ý xem kiệu như một loại thực phẩm hỗ trợ điều trị bệnh (4).
• Ngăn ngừa tổn thương tim: Theo tạp chí Phytotherapy research, trong củ kiệu có steroid giúp ngăn ngừa tổn thương tim do stress oxy hóa gây ra. Được biết, hàng trăm năm qua, dân gian cũng đã dùng kiệu làm thuốc điều trị các bệnh tim mạch (5).
• Chống ung thư phổi: Theo tạp chí Biological and pharmaceutical bulletin, hoạt chất laxogenin trong củ kiệu có hoạt tính chống ung thư trong một thí nghiệm gây ung thư phổi. Ở Trung Quốc, kiệu cũng là một loại thảo dược cổ truyền (6).

Lưu ý khi dùng kiệu

• Rau kiệu có tính hoạt lợi và tán uất kết, vì vậy, những người không bị tích trệ thì không nên dùng.
• Người bị khí hư, âm hư gây nóng, đổ mồ hôi nhiều và đau đầu không nên dùng độc vị củ kiệu (2) (3).
• Không nên ăn quá nhiều kiệu vì có thể gây nóng trong người (nổi mụn, đổ rèn…).
• Nhìn chung, kiệu là rau gia vị có mùi hương mạnh và thơm. Tuy nhiên, cũng có những người không chịu được mùi của nó.

Tham khảo: Cây đuôi chuột (mạch lạc) và tác dụng điều trị tiểu đường, ho, viêm tiết niệu