Lưỡi nhân (cây cam xũng) và bài thuốc điều trị ho, hở van tim

• Tên khác: Cây lưỡi nhân hay còn được gọi là cây cam xũng cây lưỡi người, đơn lưỡi cọp….
• Tên khoa học: Sauropus rostratus Miq, thuộc họ thầu dầu (1)
• Bộ phận dùng: Lá cây.
• Tính vị: vị nhạt, hơi chua, tính bình (2).
• Công dụng chính: Dân gian thường dùng làm thuốc điều trị phù thũng tích nước, sưng vú, ho và hen phê quản, ho ra máu. Gần đây cây còn được người dân một số nơi dùng làm thuốc hỗ trợ điều trị hở van tim.

Mô tả cây lưỡi nhân

• Thân: Là dạng cây thân thảo nhỏ thường chỉ cao tối đa khoảng 30cm ~ 35cm, sống lâu niên.
• Lá: Dài khoảng 5cm ~ 7cm, rộng 1,5 ~ 2cm, mặt trên màu xanh có gân và xung quanh các gân lá có vằn màu trắng nhìn giống lưỡi cọp, mặt dưới lá màu trắng xanh.
• Hoa: Hoa lưỡi nhân nhỏ xíu, màu nâu đỏ, hoa có 6 cánh nhìn như một cái nút áo, cuống ngắn khoảng 1cm.

Cây lưỡi nhân (cam xũng) mọc ở đâu

Cây được nhiều nơi trồng làm cảnh và làm dược liệu, thường hay có ở các viện bảo tàng hay các nhà thuốc từ thiện. Ở nước ta cây thuốc này rất ít thấy mọc hoang.

Bộ phận dùng: Lá cây

Thu hái, chế biến: Người dân thường hái lá tươi làm thuốc, có khi dùng cả lá khô. Lá tươi hái về được rửa sạch, sau đó phơi khô bảo quản để dùng dần.

Hình ảnh hoa lưỡi nhân (hoa cam xũng)

Thành phần hóa học

Nhóm nghiên cứu tại Đại học y học cổ truyền Quảng Tây, Nam Ninh, Trung quốc đã tiến hành phân lập và tìm ra 12 hợp chất trong lá của cây lưỡi nhân hay cam xũng Sauropus rostratus Miq, cụ thể là: n-triacontanol (1), β-sitosterol (2), (Z) -10-Eicosenoic acid (3), 1,3-tetradecane Axit diglyceride (4), axit linoleic (5), anhydrid thioacetic (6), caroten (7), axit lauric (8), 3-hydroxy-2-hydroxymethyl-pyran-4- Ketone (9),-sitosterol oleate (10), axit 3-acetoxy caffeic (11), isoquercitrin (12) (3).

Công dụng của cây lưỡi nhân

Cây cam xũng mới được sử dụng trong phạm vi nhân dân. Theo kinh nghiệm dân gian cây có công dụng điều trị một số chứng bệnh sau:

• Phù nề
• Ho, khó thở, có đờm
• Viêm họng hạt
• Viêm phế quản
• Viêm vú
• Tiêu chảy
• Kiết lỵ
• Gần đây còn có thông tin dùng cây lưỡi nhân điều trị bệnh hở van tim

Tham khảo: Cây đuôi chuột (mạch lạc) và có tác dụng điều trị bệnh hở van tim không?

Lá lưỡi nhân khô

Cách dùng cây lưỡi nhân (cam xũng)

Điều trị bệnh phù thũng: Dùng lá lưỡi nhân tươi khoảng 15g lá tươi (lá khô 10g) đun với khoảng 500ml nước, đun cạn lấy 300ml nước cho người bệnh uống trong ngày.

Điều trị ho, viêm họng, ho thổ huyết: Dùng lá cam xũng khô 15g đun với khoảng 800ml nước, đun cạn lấ 400ml nước uống trong ngày. Hoặc có thể dùng 25g lá tươi rửa sạch hầm với thịt lợn ăn hàng ngày.

Xưng vú, tiêu chảy, kiết lỵ: Dùng 15g ~ 20g lá tươi sắc nước uống.

Bệnh hở van tim (Kinh nghiệm dân gian không thấy nói tới công dụng này), tuy nhiên gần đây có một số bệnh nhân chia sẻ cho nhau cách dùng cây lưỡi nhân điều trị hở van tim như sau: Dùng lá tươi hoặc khô, nam dùng 7 lá, nữ dùng 9 lá rửa sạch, tim lợn 01 quả rửa sạch rồi khoét lỗ, nhồi lá cam xũng vào trong, bỏ vào nồi thêm chút nước hầm cho tới khi tim chín, vớt ra ăn tim và nước. Duy trì đều đặn mỗi ngày 01 quả tim hầm, ăn liên tục khoảng 8 đến 10 ngày sẽ có chuyển biến.

Các nghiên cứu về cây lưỡi nhân

Các nghiên cứu tại Trung Quốc đã xác định được khẳ năng chống oxy hóa từ cây lưỡi nhân Sauropus rostratus Miq. Đây là cây thuốc được sử dụng trong nền y học cổ truyền Trung Hoa từ lâu (4).

• Tham khảo: Cây dong riềng đỏ hỗ trợ điều trị bệnh mạch vành, bệnh tim mạch